25|01|2021
Studio Guichard opent nieuw kantoor
Tijdens de eerste lockdown in maart 2020, werkte ik in The Rock, een verzamelgebouw met van allerlei verschillende bedrijven in Groningen. Een inspirerende plek waar ik het enorm naar m'n zin had. Maar ik nam toch een besluit: ik ga voorlopig thuis werken. Ik pakte m’n iMac onder de arm, sloot de deur van mijn kantoor en zwaaide op 1,5 meter afstand naar mijn buren: ‘hopelijk tot binnenkort!’
Zo is het niet gegaan.
Thuis richtte ik een werkplek in en ging verder waar ik was gebleven. Een tijdelijke situatie, dacht ik eerst nog, maar na een paar maanden besloot ik anders. Nederland zat op dat moment in de tweede lockdown en de toekomst voelde ook voor mij onzeker. Ik had liever even geen langjarig huurcontract meer en met spijt in het hart zegde ik mijn kantoor in Groningen op.
Net als een boel andere mensen greep ik de kans aan om mijn huis te verbouwen, de garage werd kantoor. Daar werk ik nu en het bevalt me enorm goed. Op 25 januari 2022 vierde ik in zeer klein comité de officiële opening. Maar nu het erop lijkt dat we weer langzamerhand ons leven kunnen oppakken, ga ik dat nog maar eens vieren.
Dus: elke keer als er iemand op bezoek komt, organiseer ik een officiële opening. Benieuwd hoe dat gaat en en ben je in de buurt van Zuidhorn? Kom dan langs. Ik kijk ernaar uit om je bij mij thuis te ontmoeten en weer bij te praten. Dus hopelijk tot binnenkort!
De studio
25|01|2021
Hoe maak je een boek?
In 2021 fuseerden twee pensioenfondsen: Spoorwegpensioenfonds en Pensioenfonds Openbaar Vervoer. De nieuwe organisatie Pensioenfonds Rail & OV vond dat een goed moment om de historie van beide voorgangers vast te leggen. Met de fusie kwam een einde aan 180 jaar alleen spoorpensioen. Ik kreeg de vraag om mee te werken aan een jubileumboek, een heel interessante en mooie opdracht. Maar, hoe komt zo’n boek eigenlijk tot stand? Hoe maak je een boek?
Schrijver en vormgever: coproductie werkt het beste
De auteur van het jubileumboek, mijn opdrachtgever en ik kwamen al in een vroeg stadium bij elkaar. Hij was al een eind gevorderd met zijn voorbereidend onderzoek, had de eerste teksten geschreven, maar het schrijfwerk was nog lang niet af. Er viel ons iets op aan zijn eerste materiaal: het was al heel veel en er kwam nog veel meer tekst bij. ‘Ik heb genoeg voor een roman’, zei hij veelbetekenend. Ik adviseerde de schrijver om tijdens de schrijffase ook alvast na te denken over beeldmateriaal en daar samen met mij naar op zoek te gaan. De toekomstige lezers van het boek waren immers geen historici of wetenschappers, maar (oud-) medewerkers en relaties van beide voormalige pensioenfondsen. Kortom: een breed, algemeen publiek.
Die manier van samenwerken, werkt het beste. Je brengt elkaar op ideeën, vult elkaar aan en je maakt er zo een echte coproductie van. Dat overleggen hoeft overigens helemaal niet zo vaak te gebeuren. Af en toe bij elkaar zitten (of naast elkaar op 1,5 meter achter de computer), een paar keer online, meer is niet nodig.
De vorm ondersteunt het doel van het boek
Terwijl het schrijfproces verder ging, ging ik alvast op zoek naar bruikbare foto’s en illustraties en verzamelde ik ideeën voor de vormgeving. Het uitgangspunt van het boek en het type lezer was daarbij voor mij leidend. Dit jubileumboek zou de historie van het pensioenfonds beschrijven als ook de geschiedenis van het spoor. Dat bracht mij op het idee om het boek in delen op te splitsen en om veel beeld te gebruiken zodat de lezer niet zou ‘verdwalen’. Ik zag een boek voor me waar je de onderdelen snel in herkent, dat je open kunt laten liggen op tafel en dat er aantrekkelijk uitziet. Een plezierig boek om te lezen, te bekijken en om in te bladeren.
Terwijl het schrijfproces verder ging, ging ik alvast op zoek naar bruikbare foto’s en illustraties en verzamelde ik ideeën voor de vormgeving. Het uitgangspunt van het boek en het type lezer was daarbij voor mij leidend. Dit jubileumboek zou de historie van het pensioenfonds beschrijven als ook de geschiedenis van het spoor. Dat bracht mij op het idee om het boek in delen op te splitsen en om veel beeld te gebruiken zodat de lezer niet zou ‘verdwalen’. Ik zag een boek voor me waar je de onderdelen snel in herkent, dat je open kunt laten liggen op tafel en dat er aantrekkelijk uitziet. Een plezierig boek om te lezen, te bekijken en om in te bladeren.
Een boek moet goed voelen
Een jubileumboek is bovendien iets speciaals. De opdrachtgever wilde het ook als een cadeau geven. Daarom ging ik in mijn plan een stap verder. Ik maakte een plan voor een luxe uitgave, een boek met een harde cover, in een wat groter (bijna) vierkant formaat. Echt iets speciaals. Ik overlegde met een goeie drukker, maakte verschillende kostenberekeningen en een totaalplan. Vervolgens vertaalde ik het plan in een concept-ontwerp. De schrijver werd daar blij van, mijn opdrachtgever omarmde het plan. Kortom: tijd om het conceptontwerp te vervolmaken.
Over alles nadenken en testen, testen, testen
Waarom stelde ik een (bijna) vierkant boek voor? Niet alleen voor het luxe gevoel. Vooral omdat dat mij ruimte en mogelijkheden gaf voor de vele tekst en het beeld. Daar denk je als vormgever als eerste goed over na. Ook over de breedte van kolommen, het leesritme, ruimte voor beeld - en nu wordt het wat technisch – de verhouding tussen de breedte van de kolommen, corps en interlinie. Als vormgever wil je de lezer lekker laten lezen. En dat test ik ook uitgebreid. De beste legde ik aan de schrijver en mijn opdrachtgever voor. Die basis leggen is enorm belangrijk, want dat vormt de basis van je boek, daar bouw je op voort.
Neem beeldredactie serieus
Bij dit boek was beeldredactie een interessant en tegelijk omvangrijke klus. Gelukkig is er over het openbaar vervoer prachtig beeld te vinden bij het Spoorwegmuseum en Rijksmuseum en andere instellingen. Beide musea werkten fantastisch mee. Daarnaast benaderde ik diverse fotografen en ook van hen kreeg ik alle medewerking. Toch bleek niet alles wat we verzamelden bruikbaar en dat gebeurt vaak bij oudere foto’s. De resolutie blijkt te minimaal om te kunnen bewerken voor druk. Ik ben daar zeer kritisch op, want beeld kan je productie maken, maar slecht beeld kan het kwaliteitsgevoel omlaag halen.
Bij de beeldredactie vond ik bij dit onderwerp nog iets anders belangrijk. Pensioen staat voor mij voor mensenwerk. Een jubileumboek met alleen foto’s van treinen, stations en spoor zou dat geen recht doen, vond ik. Daarom heb ik veel werk gemaakt om portretten te vinden, ik wilde mens en pensioen laten zien. Dat werd een grotere zoektocht dan vooraf gedacht. Daarom: neem beeldredactie serieus, neem er altijd de tijd voor en begin er vroeg mee.
Grafische grapjes, mits functioneel
Ik neem mijn vak serieus. Een boek moet een goed stramien hebben, goeie layout en goeie typografie met een goed leesbaar font. Voor dit boek koos ik voor de letter Meta. Een modern, populair font. En ik hou van mijn vak, dus ik pak ook uit met andere grafische elementen, mits het functioneel is. In dit boek voegde ik bijvoorbeeld een tijdlijn toe. Die begint op de cover, gaat door op het schutblad en loopt door het hele boek. Op de hoofdstukcovers is de tijdlijn prominent aanwezig en dat heeft een functie: de lezer ziet bladerend in een oogopslag in welke tijd hij zit. Verder gebruikte ik de letter Graves End voor de koppen. Die letter is gebaseerd op oude stationsborden in Engeland die weer een inspiratiebron waren voor Nederlandse stationsborden . Ook de kleuren zijn historisch en verwijzen naar treinstellen en bedrijfskleding. De kleuren contrasteren bovendien mooi met zwart-wit fotografie. Ook functioneel dus.
Elk detail telt
Over een boek maken en over dit boek, valt zoals je merkt veel te vertellen. Vind je het leuk om verder te praten over boeken of heb je zelf een boek waar je een vormgever voor zoekt? Neem dan contact met mij op. Want van boeken krijg ik nooit genoeg.